Proje Hakkında

Karaca'nın verdiği bilgiye göre projenin kendi kendini yıkayan bir kanal sistemi mevcut. Çöpleri toplamaya gelen belediye de %100 ayrıştırılmış ve yeniden ekonomiye kazandırılacak çöpleri alıp geri dönüşüme götürüyor. Karaca, "Bir geri dönüşüm tesisi 1 trilyon kazanıyorsa, bu sistemle 10 trilyon kazanacak duruma gelecek. Çünkü atıklar %100 kullanılabilir durumda tesise gidiyor, 1 litre yağı lavaboya döktüğünüzde 1 milyon litre suyu kirletiyorsunuz. Üstelik 1 litre yağı sudan ayırmak da çok pahalı. Oysa toplanan yağın biyodizel olarak da değeri var. Kayseri'de belediye atık yağları toplamak için 7 bin bidon dağıttı. 3 yılda 300'ü ancak geri dönebildi" diyor.

Şu anda Tokat'ta 3 binada sistemin uygulandığını anlatan Yunis Karaca, Zeytinburnu Belediyesi, Ankara Muratpaşa Belediyesi gibi sekiz belediyenin daha sistemle ilgilendiğini anlatıyor. Sistem üzerinde kullanılmış eşya için de 
bir pencere açılabileceğini kaydeden Karaca, böylece kullanılmayan eşyaların ihtiyaç sahiplerine kolay yoldan ulaştırılabileceğini anlatıyor. Sistemin patentinin üniversiteye bağlı Teknokent tarafından alındığına da işaret eden Karaca, "Sistemin 10 milyon kez açılıp kapanma garantisi var. Üstelik 40 daireli bir binada birkaç yılda kendini amorti edebilecek bir ekonomik değere sahip. Çünkü ayrıştırılmış çöplerinizi bedel karşılığı satabiliyorsunuz" diye konuşuyor...

Sistem sayesinde elde edilen kazanımlar

Mevcut çöp toplama sistemi ile geri dönüşüm tesisleri, %25 - %30 verimlilikle çalışırken, "Kaynayştır Projesi" ile %100 verimlilik sağlanabilir.

"Kaynayştır Projesi" sayesinde plastik ambalaj atıkları geri dönüştürülür ve elyaf içeren tekstil ürünleri, atık su boruları ve marley gibi malzemeler üretilir.

Metal ambalaj atıkları eritilerek yeniden hammadde olarak kullanılır.

Cam ambalaj atıkları öğütülerek yeniden cam ambalaj ve hediyelik eşya yapımında kullanılır.

Alüminyum atıkları geri kazanılarak %99 oranında, kirletici baca gazı emisyonu azaltılır.

1 ton kağıt/karton atığın geri dönüştürülmesiyle 17 ağacın kesilmesi önlenir.

1 ton plastik atığın geri dönüştürülmesiyle %95 oranında enerji tasarrufu sağlanır.

1 litre yağ ile 1 milyon litre suyun kirletilmesi önlenir.

"Kaynayştır Projesi" ile yaşam alanlarında kolayca atılacak atıklarla %100 hijyenik ve kokusuz ortam sağlanacak,
geri dönüşümde % 100'e yakın verimlilik elde edilecek, su kaynaklarının atık yağlardan korunmasına da büyük destek olunacak.

Üniversite eğitimini 1989 ile 1993 yılları arasında Ankara'da Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde tamamlayan 
Yrd. Doç. Dr. Yunis Karaca, mezun olduktan sonra beş yıl boyunca Özbekistan'da yaşadı. 1998 yılında Ferghana Devlet Üniversitesi, Zooloji bölümünde doktora öğrenimini tamamladıktan sonra Türkiye'ye dönen Yunis Bey, Fatih Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmalarını sürdürdü. 2008 yılında hazırladığı bir ateşleme sistemi ile katıldığı NASA JPL Invention Challenge adlı buluş yarışmasında ödül kazandı. 2011 yılına kadar NASA için proje koordinatörü olarak çalışmalarını devam ettiren Karaca, görev aldığı çeşitli projeler ile 6 altın, 1 gümüş ve 5 bronz madalya kazandı. Karaca, teknoloji ve bilim üzerine verdiği seminerler, görüşlerinin yer aldığı kitaplar ve patentini aldığı altı proje ile başarılı çalışmalarına devam ediyor.

Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun artması ve tüketim alışkanlıklarının değişmesi nedeni ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle malzeme tüketimini azaltmak, değerlendirilebilir nitelikli atıkları geri dönüştürmek sureti ile doğal kaynakların verimli olarak kullanılması gerekmektedir. Ormanlar, su, petrol vb. doğal kaynaklarımızın üretim sürecinde kullanılması sonucu, cam, metal, plastik ve kağıt/karton ambalajlar elde edilmektedir. Piyasaya sürülen ambalajların atık haline geldikten sonra, türlerine göre ayrılıp geri dönüşüm sanayine sevk edilmesi sonucu, 
geri dönüştürülmüş malzemeler çeşitli ürünlerin üretim aşamasında ikincil hammadde olarak kullanılmaktadır. 
Böylece doğal kaynaklarımız daha az kullanılarak, doğaya katkı sağlanmış olmaktadır. Örneğin; 1 ton kağıdın geri dönüşüme katılması sonucu 17 ağacın kesilmesi önlenmektedir. Plastik ambalaj atıklarının geri kazanılması 
sonucu ise petrolden tasarruf sağlanabilmektedir. Dönüşen her ton cam için, 100 litre petrol tasarrufu sağlanır.

Geri dönüşüm, malzeme üretiminde endüstriyel işlem sayısını azaltmak suretiyle enerji tasarrufu sağlar. Örneğin; metal içecek kutularının geri dönüşümü işleminde bu metaller direkt olarak eritilerek yeni ürün haline dönüştürüldüğünden, 
bu metallerin üretimi için kullanılan maden cevheri ve bu cevherin saflaştırılma işlemlerine gerek olmadan üretim gerçekleştirilebilmektedir. Bu şekilde bir alüminyum kutunun geri dönüşümünden, ham maddeden ürün elde etmeye göre, %95 oranında enerji tasarrufu sağlanabilir. Benzer şekilde katı atıklarda ayrılan kağıdın yeniden işleme sokulması için gerekli olan enerji normal işlemler için gerekli olanın %50'si kadardır. Ayrıca %45 oranında su tasarrufu sağlanır. Aynı şekilde cam ve plastik atıkların da geri dönüşümünden önemli oranda enerji tasarrufu sağlanabilir.

Geri dönüşüm uzun vadede verimli bir ekonomik yatırımdır. Hammaddenin azalması ve doğal kaynakların hızla tükenmesi sonucunda ekonomik problemler ortaya çıkabilmektedir. Geri dönüşümün bu noktada ekonomi üzerinde olumlu etkileri olabilmektedir. Enerji ve doğal kaynakların tüketiminin azaltılması ülke ekonomisi için de büyük önem arz etmektedir. Ayrıca dışarıya bağımlı olduğumuz petrol gibi hammaddelerin tüketiminin azalması sonucu paramız yurt içinde kalmakta ve ekonomimiz daha iyiye gitmektedir. Geri dönüşüm sonucu oluşan sentetik elyaf gibi ürünlerimizi de yurt dışına satarak ülkemize döviz girişi sağlanmaktadır.

Geri dönüşümün uygulanması ile çöplere giden atık miktarında azalma sağlanır. Bu atıkların taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve enerji kullanılmış olur. Evsel atıkların yaklaşık yoğunluğu 0,6 kg/m³ iken, ambalaj atıklarının yoğunluğunun yaklaşık 0,3 kg/m³ olduğu görülmektedir. Evsel atıklar için bu azalma ağırlık olarak fazla olmamakla birlikte, hacimsel olarak bakıldığında oldukça önemli bir oran teşkil etmektedir. Yapılan toplama operasyonlarında evsel atıklar yaklaşık %75 - %80 oranında sıkıştırılabilirken, ambalaj atıklarında bu oranın yaklaşık %25 olduğu tespit edilmiştir. Ambalaj atıklarının geri kazanılması ile daha fazla evsel atık toplama araçlarında toplanabilmekte, bu durumda toplama ve taşıma maliyetlerini düşürmektedir. Depolama sahalarına daha az gideceğinden, çok yüksek maliyetlerle inşa edilen depolama alanları daha uzun sürelerle kullanılabilmektedir.

Üzerinde yaşadığımız dünyanın bize sağlamış olduğu doğal kaynakların verimli bir şekilde kullanılması, gelecek nesillerin de kaynak sıkıntısı çekmemesi için önem arz etmektedir. Biz bu dünyanın doğal kaynaklarını ne kadar tasarruflu kullanırsak; bizden sonraki nesiller de o kadar az kaynak sıkıntısı çekecek ve gelecek kuşaklar da doğal kaynaklardan yararlanma olanağı bulacaktır. Bunun yanı sıra ülkemizde geri dönüşüm sektörü her geçen gün gelişmektedir. Bu gelişim, yeni tesislerin kurulmasını ve yeni iş imkanlarının oluşmasını sağlayacaktır.

Ödül töreninde konuşan Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali Ülker, sınırlı su kaynaklarını korumanın tüm bireylerin birincil görevlerinden biri olması gerektiğini vurgulayarak, "Çevre bilinci de pek çok alışkanlık gibi küçük yaşlarda evde başlıyor. Bugün, ev kadınlarımız lavaboya ya da çöpe döktüğü her 1 litre atık yağın, 1 milyon litre kullanılabilir temiz su kaynağını kirlettiğini biliyor olsa, bu alışkanlığını değiştirir. Ancak bunun için ona pratik çözümlerle gitmek lazım. İşte bu proje bu açıdan çok değerlidir. Kirletmeyelim temennisinden bir adım öteye geçerek, 
ne yapabileceğimizi göstermek açısından projeyi önemli ve uygulanabilir buluyorum. Çünkü su kaynaklarının 
%80'i insan eliyle kirleniyor" diye konuştu.

Türkiye'de yılda 350 bin ton bitkisel atık yağ oluştuğunu, bunun da ancak 100 bin tonunun toplanabildiğini hatırlatan Ülker, geriye kalan 250 bin ton atık yağın kontrolsüz olarak su kaynaklarını kirlettiğini vurguladı. Kaynayştır Projesi'nin etkili bir geri dönüşüm sistemi ile hem çevreyi hem de su kaynaklarını korumanın mümkün olabileceğini gösterdiğini ifade eden Ülker, "Umarım gelecek yılda yine geniş kitleleri harekete geçirecek örnek projeler daha da çoğalır" dedi. 

Dünyada her 20 saniyede bir çocuğun su ile ilgili hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiğini vurgulayan Ülker, 
şöyle devam etti: "Her yıl 5 yaşın altında 1.8 milyon çocuk, su ile ilgili hastalıklar nedeniyle hayata veda ediyor. Bu nedenle sürdürülebilir su kaynakları yönetiminin son derece önemli olduğuna ve bu anlamda yapılan araştırmaların, gerçekleştirilen projelerin desteklenmesi ve kamuoyu ile paylaşılması gerektiğine inanıyoruz. Ancak bu sayede örnek uygulamalar çoğalabilir ve su kaynaklarımız sürdürülebilir olabilir."

Jüri olarak projeleri değerlendirirken, geniş kitleleri etkileyecek, toplumda farkındalık yaratacak ve örnek projeleri çoğaltacak bir proje olmasına özen gösterdiklerini belirten TURMEPA Yönetim Kurulu Başkanı Tezcan Yaramancı ise, ödül sürecini şöyle anlattı: 

"Birinciyi seçerken bir hayli zorlandık. İki kez ön eleme uyguladık. Çünkü birbirinden değerli projeler vardı. Alanında 
otorite olan Seçici Kurul Üyeleri'miz, ilan ettiğimiz kriterlere uygun, Türkiye'nin dört bir yanından gelen 112 adet başvuruyu değerlendirdi ve üçünü jüriye sundu. Sadece Kobi'ler belediyeler... ya da üniversiteler değil, Türkiye'nin en büyük kuruluşlarından ev kadınlarına ve çiftçilerimize kadar çok geniş bir yelpazeden ilgi gördük. Ama neticede bir birinci seçmek zorundaydık. Bu projeyi ödüle layık görmemizdeki en önemli etken, uygulanmış ve başarısının kanıtlanmış olması oldu. Değerli hocamız Yunis Karaca, Tokat Belediyesi'nin de desteği ile Tokat'taki TOKİ konutlarında sistemi hayata geçirmiş ve çok da başarılı sonuçlar almış. Zaten ödül kriterlerimizde de uygulanabilir ve başarısı kanıtlanmış projeleri ödüllendireceğimizi belirtmiştik. Ödül platformu için iyi bir başlangıç oldu."

"Kaynayştır Projesi"nin mucidi Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yunis Karaca, otomatik kaynağında ayrıştırma projesinin hem Türkiye'de hem de dünyadaki mucidi konumunda. Karaca, sistemin patentini de almış. 2010 yılından bu yana projeyi iyileştirmek için çalışan Karaca'nın projesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve
Tokat Belediyesi'nin de desteği ile Tokat'taki TOKİ binalarında hayata geçirilmiş. Yunis Karaca, sistemin çalışmasını şöyle anlatıyor: "Bugün evlerden çıkan çöplerin hiçbiri maalesef verimli geri dönüşüme sokulamıyor. Oysa sadece bitkisel ve hayvansal yağların geri kazanılması ile evsel atık sularının %25 oranında daha az kirlenmesi sağlanabilir. Üstelik çevreyi ve su kaynaklarını korurken 1 litre kullanılmış yağdan 1 litre biyodizel üreterek ekonomik değer yaratılabilir. Kaynağında ayrıştırma anlamına gelen "Kaynayştır Projesi" evlerde, sitelerde, okullarda veya hastane gibi toplu yaşam alanlarında cam, plastik, kağıt, sıvı yağ ve evsel atığın ayrıştırılmasını sağlayacak bir otomasyon sistemi. Şu anda elle ve tamamen kişilerin inisiyatifine bırakılmış mevcut ayrıştırma sistemi ancak %15 verimlilikle çalıştırılabiliyor. Oysa 
bu sistemde her kata ya da her mutfağa, üzerinde her bir çöp için bir düğme bulunan bir pencere açılıyor. Cam atık atacağınızda "cam" plastik atacağınızda "plastik" düğmesine basıyorsunuz. Çöpünüzü binanın altında bulunan ilgili depoya iletecek kapak açılıyor. Yapmanız gereken tek şey, hangi çöpü atacaksanız, panelin üzerinde o çöpü gösteren düğmeye basmak. Bu sayede özellikle su kirliliğinin birincil sebebi olan atık yağların %100 çevreye zarar vermeden toplanması sağlanabiliyor."